جدول رتبه بندی زبان‌های برنامه نویسی در آوریل ۲۰۲۵ (بر اساس شاخص TIOBE)

بررسی روند محبوبیت زبان‌های برنامه‌نویسی، یکی از موضوعات مهم و کاربردی برای توسعه‌دهندگان، به‌ویژه در زمان انتخاب مسیر یادگیری یا ورود به بازار کار است. یکی از منابع معتبر در این زمینه شاخص “TIOBE” است که به‌صورت ماهانه، گزارشی از رتبه‌بندی زبان‌های برنامه‌نویسی منتشر می‌کند. این شاخص با تحلیل داده‌های به‌دست‌آمده از موتورهای جستجو و منابع آموزشی مختلف، میزان توجه و محبوبیت زبان‌های برنامه‌نویسی را در سطح جهانی ارزیابی می‌کند.

نتایج آن اگرچه بیانگر کیفیت فنی یا عملکرد یک زبان نیست، اما می‌تواند به‌عنوان یک معیار مهم برای شناخت روندهای موجود در دنیای برنامه‌نویسی مورد استفاده قرار گیرد. در این مقاله از مجله سبزلرن همچون ماه‌های گذشته به بررسی جدیدترین جدول شاخص TIOBE برای ماه آوریل ۲۰۲۵ می‌پردازیم و نگاهی خواهیم داشت به زبان‌هایی که در این ماه رشد یا افت داشته‌اند. اگر در مسیر یادگیری یا توسعه حرفه‌ای خود به دنبال انتخاب آگاهانه‌تری هستید، مطالعه این گزارش می‌تواند برایتان مفید باشد.

شاخص TIOBE چیست؟

شاخص TIOBE که مخفف “The Importance of Being Earnest” است یکی از معتبرترین منابع در بین برنامه‎‌نویس‌ها و افرادی است که می‌خواهند از محبوب‌ترین زبان‌های برنامه‌نویسی روز دنیا با خبر شوند. این شاخص هر ماه توسط شرکت “TIOBE Software” منتشر می‌شود و هدف آن، اندازه‌گیری میزان محبوبیت زبان‌های مختلف در میان توسعه‌دهندگان است.

مبنای این رتبه‌بندی، تعداد دفعاتی است که نام یک زبان برنامه‌نویسی در نتایج جست‌وجوی موتورهایی مختلف در سطح جهانی مانند”Google”، “Bing”، “Yahoo”، “Wikipedia”، “Amazon”، “YouTube” و “Baidu” ظاهر می‌شود. به‌عبارت دیگر، این شاخص بازتابی از میزان حضور و فعالیت هر زبان در فضای آنلاین است. شاخص TIOBE تنها میزان محبوبیت و توجه عمومی به یک زبان را نشان می‌دهد و معیاری برای سنجش کیفیت فنی یا برتری تکنولوژیک آن نیست. البته بسیاری از افراد از آن برای تحلیل روندها و تصمیم‌گیری‌های آموزشی یا شغلی استفاده می‌کنند.

با استفاده از اطلاعات رسمی منتشرشده در سایت TIOBE و با حفظ لحن رسمی و ساختار مقاله‌های قبلی سبزلرن، بخش بعدی مقاله (جدول و بررسی رتبه‌بندی زبان‌های برنامه‌نویسی در آوریل ۲۰۲۵) رو آماده کردم:

جدول رتبه‌بندی زبان‌های برنامه‌نویسی در آوریل ۲۰۲۵

طبق گزارش شاخص TIOBE در آوریل ۲۰۲۵، جدول ۱۰ زبان برنامه‌نویسی محبوب به‌صورت زیر منتشر شده است:

زبان Python در ماه آوریل نیز همچون چند ماه گذشته با اختلاف در صدر جدول قرار دارد و نسبت به مدت مشابه سال گذشته، بیش از ۶ درصد رشد داشته است. در رتبه بعدی نیز زبان ++C با سبقت گرفتن از C، به رتبه دوم صعود کرده و نشان داده که همچنان در بسیاری از پروژه‌های صنعتی و سیستم‌های پیچیده کاربرد دارد.

Java نیز پس از یک دوره ثبات، کمی رشد کرده و در جایگاه چهارم قرار دارد. اما نکته قابل توجه کاهش محبوبیت زبان #C است، این زبان در ماه آوریل در رتبه پنجم قرار دارد. JavaScript نیز روندی صعودی داشته و توانسته موقعیت ششم خود را تقویت کند.

در میان زبان‌های دیگر، Delphi/Object Pascal با دو پله صعود نسبت به ماه گذشته، وارد جمع ۱۰ زبان محبوب شده است. همچنین Go، Visual Basic و SQL نیز در این فهرست جایگاه خود را حفظ کرده‌اند و نسبت به سال گذشته افزایش محبوبیت داشته‌اند.

اما بخش مهم ماجرا، تحلیل و نکات برجسته جدول آوریل ۲۰۲۵ است که به‌صورت ویژه برای شما با همان سبک و ساختار مقاله‌ی قبلی (مارس ۲۰۲۵) آماده کرده‌ایم.

تحلیل و نکات مهم جدول آوریل ۲۰۲۵

در گزارش ماه آوریل شاخص TIOBE چند نکته قابل‌توجه در جدول رتبه‌بندی دیده می‌شود که بررسی آن‌ها می‌تواند به درک بهتر روند محبوبیت زبان‌ها کمک کند:

رشد مستمر Python

زبان پایتون همچنان جایگاه نخست را در اختیار دارد و با افزایش قابل‌توجهی در میزان محبوبیت (۶٫۶۷ درصد نسبت به سال گذشته)، اختلاف خود را با سایر رقبا بیشتر کرده است. استفاده گسترده از این زبان در حوزه‌های هوش مصنوعی، علم داده، خودکارسازی و حتی توسعه وب باعث شده که همچنان در صدر بماند.

صعود ++C به رتبه دوم

زبان ++C با عبور از C، به رتبه دوم صعود کرده است. این جابه‌جایی نشان می‌دهد که با وجود ظهور زبان‌های مدرن‌تر، ++C همچنان جایگاه مستحکمی در پروژه‌های سطح پایین، بازی‌سازی و سیستم‌های تعبیه‌شده دارد.

تثبیت جایگاه Java و بازگشت به رشد

Java که در سال‌های اخیر با کاهش محبوبیت مواجه بود، در این ماه با رشد ۰٫۶۹ درصدی مواجه شده است. این رشد می‌تواند نشانه‌ای از احیای تدریجی این زبان در پروژه‌های سازمانی، اندروید و فضای توسعه بک‌اند باشد.

افت محسوس #C

زبان #C که در گذشته یکی از انتخاب‌های اصلی توسعه‌دهندگان ویندوز و اکوسیستم دات‌نت بود، در این ماه با افت ۲٫۳۷ درصدی مواجه شده است. این کاهش می‌تواند ناشی از تمرکز بیشتر بازار روی زبان‌های کراس‌پلتفرم و محبوبیت فریم‌ورک‌های جدید باشد.

حضور دوباره Delphi/Object Pascal

یکی از اتفاقات جالب این ماه، ورود مجدد زبان Delphi/Object Pascal به جمع ۱۰ زبان برتر است. اگرچه کاربرد این زبان در سال‌های اخیر محدود شده بود، اما همچنان در برخی حوزه‌های خاص و سیستم‌های قدیمی مورد استفاده قرار می‌گیرد که باعث حفظ جایگاه آن شده است.

پیشرفت آرام زبان‌های مدرن

زبان‌هایی مانند Go، JavaScript و SQL نیز در ماه آوریل رشد خوبی را داشته‌اند و جایگاه خود را در میان ۱۰ زبان محبوب حفظ کرده‌اند. افزایش استفاده از Go در توسعه‌های ابری و معماری میکروسرویس‌ها از دلایل این رشد به شمار می‌رود. همچنین JavaScript همچنان ستون اصلی توسعه وب است و انتظار می‌رود این روند ادامه‌دار باشد.

در بخش بعدی مقاله با عنوان «زبان‌های در حال رشد که باید زیر نظر داشته باشید»، به زبان‌هایی می‌پردازیم که اگر چه هنوز در جمع ۱۰ زبان برتر قرار ندارند، اما رشد قابل‌توجهی داشته‌اند و می‌توانند در آینده نزدیک وارد این فهرست شوند.

زبان‌های در حال رشد که باید زیر نظر داشته باشید

در کنار ۱۰ زبان برتر جدول TIOBE، برخی زبان‌های برنامه‌نویسی با وجود قرار نگرفتن در رتبه‌های بالای جدول، رشد قابل‌توجهی را تجربه کرده‌اند و شایسته توجه بیشتری هستند! این زبان‌ها اغلب در حال ورود به بازارهای جدید، کسب محبوبیت در بین توسعه‌دهندگان، یا استفاده در حوزه‌های نوظهور فناوری هستند.

Rust

زبان Rust یکی از گزینه‌هایی است که طی ماه‌های اخیر به‌صورت پیوسته رشد کرده است. ترکیب سرعت و ایمنی حافظه، این زبان را به انتخابی ایده‌آل برای توسعه سیستم‌های سطح پایین، ابزارهای زیرساختی و حتی پروژه‌های متن‌باز تبدیل کرده است. اگرچه هنوز در جمع ۱۰ زبان محبوب قرار ندارد، اما روند صعودی آن قابل توجه است.

Kotlin

Kotlin همچنان یکی از زبان‌های مهم در توسعه اندروید است و با پشتیبانی رسمی گوگل، جایگاه ویژه‌ای در میان توسعه‌دهندگان موبایل دارد. همچنین استفاده از این زبان در بک‌اند، به‌ویژه همراه با فریم‌ورک‌های مدرن، باعث شده میزان محبوبیت آن به‌تدریج افزایش یابد.

TypeScript

TypeScript که توسعه‌یافته‌ای از JavaScript است، در حال حاضر محبوبیت زیادی در بین توسعه‌دهندگان فرانت‌اند و فول‌استک دارد. استفاده گسترده از این زبان در پروژه‌های مدرن مبتنی بر React، Angular و Vue، سهم بالایی در رشد تدریجی آن داشته است. پیش‌بینی می‌شود این زبان در سال‌های آینده به جایگاه بالاتری در جدول TIOBE برسد.

Swift

زبان Swift، مخصوص توسعه اپلیکیشن‌های iOS، همچنان در مسیر رشد قرار دارد. استفاده آسان، سینتکس مدرن و پشتیبانی قوی از سوی اپل، از عواملی هستند که محبوبیت این زبان را حفظ کرده‌اند. با گسترش محصولات اپل و تقاضای بالا برای توسعه‌دهندگان iOS، این زبان نیز می‌تواند یکی از گزینه‌های اصلی برای یادگیری باشد.

در مجموع، بررسی این زبان‌ها می‌تواند برای کسانی‌که به‌دنبال یادگیری زبان دوم یا ورود به حوزه‌های تخصصی‌تری از برنامه‌نویسی هستند، مفید و راه‌گشا باشد. در بخش بعدی، به نکاتی درباره محدودیت‌های شاخص TIOBE و نحوه استفاده هوشمندانه از آن می‌پردازیم.

آنچه که از ظاهر شاخص TIOBE متوجه نمی‌شویم!

با وجود این‌که شاخص TIOBE یکی از شناخته‌شده‌ترین منابع برای بررسی روند محبوبیت زبان‌های برنامه‌نویسی است، لازم است هنگام تحلیل داده‌های آن به چند نکته مهم توجه شود. این شاخص اگرچه می‌تواند تصویری کلی از وضعیت زبان‌ها ارائه دهد، اما محدودیت‌هایی نیز دارد که باید در نظر گرفته شود:

۱. تمرکز بر میزان جستجو، نه استفاده واقعی

مبنای رتبه‌بندی در TIOBE، تعداد نتایج مرتبط با زبان‌ها در موتورهای جستجو و پلتفرم‌های آنلاین است. این موضوع باعث می‌شود که زبان‌هایی با منابع آموزشی گسترده یا بحث‌های زیاد در انجمن‌ها، رتبه بالاتری کسب کنند؛ حتی اگر در پروژه‌های تجاری یا سازمانی کاربرد محدودی داشته باشند.

۲. تأثیر منابع قدیمی و مطالب تکراری

در برخی موارد، زبان‌هایی که در گذشته بسیار پرکاربرد بوده‌اند، همچنان به دلیل حجم بالای مطالب موجود در اینترنت جایگاه بالایی دارند. این در حالی است که ممکن است استفاده واقعی از آن‌ها در دنیای توسعه نرم‌افزار کاهش یافته باشد.

۳. تفاوت با شاخص‌های دیگر

شاخص TIOBE تنها یکی از معیارهای موجود برای سنجش محبوبیت زبان‌های برنامه‌نویسی است. منابع دیگری مانند RedMonk، GitHub Octoverse، Stack Overflow Developer Survey و حتی Google Trends نیز می‌توانند دید متفاوت و گاه دقیق‌تری نسبت به وضعیت فعلی بازار ارائه دهند؛ مخصوصاً وقتی هدف، بررسی میزان استفاده واقعی یا تقاضای بازار کار باشد.

در نتیجه، بهتر است TIOBE را به‌عنوان یک ابزار مکمل در نظر بگیرید، نه تنها معیار تصمیم‌گیری. ترکیب این شاخص با سایر منابع آماری، تحلیل‌های فنی و شناخت نیازهای شخصی یا بازار هدف، می‌تواند انتخاب زبان برنامه‌نویسی مناسب را بسیار دقیق‌تر و هوشمندانه‌تر کند.

جمع‌بندی

بررسی ماهانه شاخص “TIOBE” فرصتی ارزشمند برای توسعه‌دهندگان است تا با روندهای روز دنیای برنامه‌نویسی آشنا شوند و تصمیمات آگاهانه‌تری درباره مسیر یادگیری یا شغلی خود بگیرند. این شاخص با تحلیل محبوبیت زبان‌ها، تصویر نسبتاً دقیقی از تحولات بازار ارائه می‌دهد و می‌تواند الهام‌بخش جهت‌گیری‌های آینده باشد. به همین دلیل، مطالعه منظم این گزارش در ابتدای هر ماه اهمیت زیادی دارد. شما می‌توانید تحلیل داغ و به‌روز این شاخص را روزهایی ابتدایی هر ماه میلادی در مجله سبزلرن دنبال کنید و با نگاهی دقیق‌تر، جایگاه زبان‌ها و تحولات دنیای برنامه‌نویسی را زیر ذره‌بین ببرید. همچنین براساس رتبه زبان‌های برنامه‌نویسی در این شاخص، می‌توانید خود را برای شرکت در دوره‌های سبزلرن و یادگیری یک زبان جدید آماده کنید.